Actiefiche: Gezonde voeding

Aan de slag met gezonde voeding

In alle Vlaamse scholen een gezond en duurzaam voedingsbeleid tegen 2021. Dat is de doelstelling van GoodFood@School. Kiezen voor producten uit eerlijke handel is een van de tien engagementen uit het GoodFood@School Charter die jij kan aangaan op weg naar een gezond en duurzaam voedingsbeleid op jouw school.

Waarom inzetten op gezonde voeding?

Duurzame voeding is gezonde voeding, die voor iedereen toegankelijk is, niet alleen nu maar ook in de toekomst.

Definitie van duurzame voeding

Met gezonde voeding bedoelt Rikolto uiteraard gezond in de meest vertrouwde betekenis, namelijk gezond voor het individu. Voor de definitie van duurzame voeding, plaatsen we gezonde voeding in een duurzaam kader. Dit kader houdt in dat er rekening wordt gehouden met een economische, ecologische en sociale dimensie.

Onderzoek van de UGent wijst uit dat:
“Voedingsgewoonten die tijdens de kindertijd en de adolescentie worden aangeleerd, blijven ook op volwassen leeftijd behouden. De promotie van een gezond voedingspatroon – gekenmerkt door een evenwichtige inname van energie en voedingsstoffen – is bijgevolg essentieel voor een goede gezondheid en ter preventie van overgewicht en obesitas.”
Bron: Universiteit Gent

Dit is nog steeds belangrijk, want:

  • 1 op 5 minderjarigen Belgen kampt met overgewicht.
  • Amper 1 op 4 kinderen in België (6-14 jaar) eet dagelijks minstens 2 porties fruit & groenten. Bij de jongvolwassenen (15-24 jaar) is dat nog altijd maar 1 op 5.
  • Kennis over voeding en de herkomst ervan gaat achteruit. Jongeren tussen 18 – 29 jaar weten hier het minste over.

Het gaat uiteraard niet alleen over dat cijfer op de weegschaal, maar ook over kiezen voor gezonde maaltijdpatronen, over lichaamsperceptie, over je leren voeden met de juiste ‘voedingsstoffen’. Rikolto wil natuurlijk niemand een stukje (fairtrade) chocolade ontzeggen, maar we hebben graag dat dit past in een juist voedingspatroon.

De voedingsdriehoek

Als Rikolto naar gezonde voeding verwijst, verwijzen we naar de voedingsdriehoek van het Vlaams Instituut Gezond Leven. Sinds deze driehoek in 2017 is herzien, is dit voor ons helemaal een dankbaar instrument, omdat het gezondheid en duurzaamheid goed met elkaar in verband brengt. De wetenschappelijke basis voor de voedingsdriehoek wordt gevormd door drie uitgangspunten:

  1. Eet in verhouding meer plantaardige dan dierlijke voeding.

  2. Vermijd ultrabewerkte voeding zoveel mogelijk.

  3. Verspil geen voeding en matig je consumptie.

Bron: Vlaams Instituut Gezond Leven

Zo ga je te werk

Inzetten op gezonde voeding is een thema bij uitstek waar je zowel inzet op educatie/sensibilisering, als op het aanpassen van de ‘eet’omgeving. Stel, jij of je collega hebben net met veel overtuiging de principes van de voedingsdriehoek toegelicht. Vervolgens is het pauze en kunnen de leerlingen donuts kopen aan een euro. Moeilijk te weerstaan, toch? Uiteraard moeten leerlingen zelf de juiste keuzes leren maken, maar een duwtje in de juiste richting kan geen kwaad.

Mogelijke acties

Heb je een schoolcateraar? Ga met hen in gesprek:

  • Bespreek met de cateraar of er andere keuzes gemaakt kunnen worden, binnen de gemaakte afspraken. Neem het assortiment/de menu onder de loep en kies voor gezondere alternatieven. In plaats van een rijstpapje bijvoorbeeld een havermoutkoekje? Kunnen de leerlingen in de juiste richting geduwd worden? Bijvoorbeeld door gesneden snackfruit aan te bieden en het assortiment desserts te verkleinen. Dit wordt ook wel 'nudging' genoemd en hier hebben we een hele actiefiche over!

  • Ga ook samen met leerlingen en de cateraar in gesprek over dit onderwerp. Zoals gezegd, leerlingen willen zelf keuzes kunnen maken. Ze aanvaarden aanpassingen aan het assortiment veel sneller als ze inspraak hebben gehad. Zij hebben een veel beter zicht op wat zou aanslaan en wat niet bij hun medeleerlingen. Hiervoor kan je een menucommissie oprichten.

Tip

Tip

Wil je nog een stap verder gaan en dit structureel maken? Onze actiefiche rond duurzame aanbestedingen helpt je duurzame en gezonde criteria op te nemen in je aanbesteding.

Richt een werkgroep GoodFood@School op:

  • Verzamel collega’s die dit ook een belangrijk thema vinden en start een werkgroep GoodFood@School op. Zo is de kans groter dat je niet vervalt in losse acties, maar dat er uiteindelijk een beleid rond gezonde (en duurzame) voeding op tafel ligt. Liefst neem je natuurlijk duurzaamheid ook mee in je agenda.

Heb je een wereldwinkeltje op school? Bekijk het assortiment:

  • Wordt er nu veel chocolade verkocht? Misschien kan het assortiment ongezonde tussendoortjes verkleind worden en kunnen er nieuwe zaken worden toegevoegd. Waarom niet samenwerken met een lokale boer? Heerlijk seizoensfruit gegarandeerd! Je hoeft het assortiment niet van vandaag op morgen aan te passen. Je kan ook experimenteren met het aantal dagen dat er iets ongezonder wordt verkocht of het gezonde alternatief goedkoper maken dan het ongezonde.

  • Neem ook zeker een kijkje in de actiefiche rond tussendoortjes en in het overzicht van gezonde en duurzame tussendoortjes.

Bij events:

  • Veel scholen hebben jaarlijks een aantal events waar voeding aangeboden wordt. Een ontbijt, een schoolfeest, een ‘wafelenbak’, de 100 dagen,…. Bekijk dit aanbod kritisch. Kunnen er andere keuzes gemaakt worden? Bijvoorbeeld een vegetarische pasta met volkoren pasta in plaats van pasta carbonara. Volkoren brood in plaats van witte pistolets. Smaakwater in plaats van fruitsap,…

  • Ga hier ook over in gesprek met de leerlingen. Wat stellen zij voor?

In de klas:

  • De voedingsdriehoek zit in de leerplannen van het GO!, het Katholiek Onderwijs en POV. Als je leerlingen wil stimuleren om gezonder te eten is alleen dit, vaak niet voldoende. Een praktische aanvulling is belangrijk. Leer leerlingen koken, ook al hebben ze geen kooklessen. Toon leerlingen reclame over voeding en leer hen hier kritisch mee omgaan.

  • Dit en nog veel meer tips & tricks zijn terug te vinden in de leerlijn Voeding van Gezond Leven.

  • Gezond Leven heeft ook heel wat educatieve pakketten rond reclame, tussendoortjes, etiketten lezen…

Of doe zoals....

Of doe zoals....

Of doe zoals in het Technisch Instituut Heilige Familie: daar gingen ze samen met chefkok Seppe Nobels aan de slag met Belgische klassiekers, maar dan in een GoodFoodjasje.

Lees hierover

Communiceer

  • Overleg je actie met de (andere) leerkrachten of directie
  • Verzamel collega-leerkrachten die ook aan de slag willen rond gezonde voeding en je willen helpen. Bondgenoten zijn essentieel!
  • Breng de ouders op de hoogte. Ouders willen ook dat hun kinderen gezond eten. Je kan hen bijvoorbeeld via smartschool, nieuwsbrief of brief informeren rond het belang van gezonde voeding.
  • Betrek de leerlingen. Bijvoorbeeld via een commissie, maar dit kan ook met een leuke poster in de school of via bijv. Smartschool.
  • Overleg met de cateraar.
  • Communiceer in de refter: plaats bijvoorbeeld staanders op de tafels waarom er aanpassingen zijn gebeurd in het assortiment. Leerlingen zo maar iets opdringen, werkt averechts.