Actiefiche Meer plantaardig, minder dierlijk

In alle Vlaamse scholen een gezond en duurzaam voedingsbeleid. Dat is de doelstelling van GoodFood@School. Aan de slag gaan rond meer plantaardige voeding en minder vlees is een van de tien engagementen uit het GoodFood@School Charter die jij kan aangaan op weg naar een gezond en duurzaam voedingsbeleid op jouw school.

Minder vlees eten heeft een groot positief effect, zowel op ecologisch, socio-economisch als gezondheidsvlak. Wist je bijvoorbeeld dat:

• 14,5% van de broeikasgassen die we uitstoten afkomstig zijn van de veeteelt? Dat is even veel als de uitstoot van alle auto's, vrachtwagens, vliegtuigen én schepen samen!

• Er voor de productie van 100 g rundsvlees maar liefst 1500 l water nodig is? Voor 100g peulvruchten is dit slechts een 400 l.

• de landbouwsector in ons land steeds intensiever wordt? Er zijn steeds minder bedrijven, minder beschikbare grond en minder jobs in de sector.

• de Wereldgezondheidsorganisatie oproept om minder rood en verwerkt vlees te eten, omdat onderzoek heeft uitgewezen dat dit mogelijk kankerverwekkend is? Bewerkt vlees staat ook in de rode bol van de voedingsdriehoek van het Vlaams Instituut Gezond Leven.

Stap 1: breng de beginsituatie in kaart

• Ga na wat de huidige situatie op jouwschool is. Zijn er vegetarische opties bij de warme maaltijden en broodjes? Hoe vaak, en hoe veel worden deze opties gekozen?

• Onderzoek ook hoe groot de kennis van de leerlingen rond dit onderwerp is en of het al aan bod komt in bepaalde lessen. Werk bijvoorbeeld met een quiz in de klas en ga in gesprek met je collega’s - of breng het in kaart met (een) korte enquête(s). Organiseer een vegetarische potluck op jouw school!

Stap 2: bepaal je doelstellingen

Bepaal (samen met je werkgroep) welke veranderingen jullie willen zien op vlak van vleesvermindering en plantaardige voeding. Willen jullie een vaste veggiedag voor iedereen in de week? Is het een doel om het bestaande plantaardige aanbod populairder te maken bij de leerlingen? Of misschien kunnen enkele broodjes met bewerkt vlees (zoals préparé of salami) vervangen worden door broodjes met lekkere vegetarische spreads?

Stap 3: bepaal je concrete acties

Nu je weet wat jullie willen bereiken, is het tijd om vast te leggen HOE jullie dit gaan doen. Bepaal welke concrete acties je wanneer gaat uitvoeren, wie daarbij betrokken moet zijn en wat je ervoor nodig hebt. Hieronder vind je drie mogelijke acties met bijhorende tips en aandachtspunten.

1. Nieuwe gerechten en/of broodjes

• Ga in gesprek met de kok, cateraar of broodjesleverancier om te bespreken wat er mogelijk is.
• Plan eventueel een workshop/opleiding rond plantaardig eten voor de chef.
• Geef de leerlingen inspraak, bijvoorbeeld via een menucommissie of door leerlingen te laten stemmen welke nieuwe optie in het vaste aanbod wordt opgenomen (eventueel aan de hand van proevertjes).
• Kies aantrekkelijke namen voor de producten. Een “Indische dahl” of “broodje gegrilde groenten” zal meer aanspreken dan een “vegetarische schotel” of “vegan broodje”.
• Kies bij voorkeur voor minder bewerkte eiwitbronnen bij warme maaltijden (zoals tofu, tempeh, seitan en peulvruchten) en voor gezonde plantaardige spreads voor broodjes (zoals hummus, linzenpaté of groentenspreads). Eva vzw maakte een uitgebreid overzicht van vleesvervangers en hoe deze scoren op vier gezondheidscriteria.
• Toets de gerechten en broodjes af met de richtlijnen voor warme maaltijden en voor een gezonde broodjeslunch van Gezond Leven.

2. Populariteit bestaande gerechten verhogen

• Net zoals bij nieuwe gerechten zijn ook hier de namen van de gerechten van belang. Kies namen die aantrekkelijk zijn voor alle leerlingen, niet enkel voor wie zich identificeert als vegetariër.
• Maak van de plantaardige optie de makkelijkste optie. Dit kan doorkleine veranderingen, zoals de plek op het buffet. Lees er meer over in de actiefiche nudging.
• Gebruik proevertjes om aan te tonen hoe lekker een gerecht is.
• Ga in gesprek met de leerlingen. Hoe komt het dat ze dit aanbod links laten liggen? Vinden ze het niet lekker (en hebben ze het eigenlijk al wel geproefd)? Kennen ze het aanbod wel? Wat zouden volgens hen oplossingen zijn? Bespreek vervolgens met de cateraar of kok welke aanpassingen er mogelijk zijn.

3. een vegetarische potluck op school

• Bereid de potluck voor in de klas: bespreek met de leerlingen wat vegetarisch en plantaardig eten betekent en waarom het belangrijk is. Samengevatte informatie vind je bijvoorbeeld in onze infobundel voor GoodFoodies.
• Maak de link met de leerlingen hun eigen lunch: hoe ziet hun brooddoos eruit of wat eten zij 's middags?
• Leg het concept van een potluck uit: elke leerling maakt een gerechtje klaar en brengt dat mee naar school. Of maak samen met de klas een aantal receptjes klaar voor de lunch.
• Help de leerlingen met het vinden van vegetarische recepten, bijvoorbeeld via de website van Eva vzw of veganchallenge.nl
• Bespreek ook andere belangrijke duurzame uitgangspunten om van jullie potluck een echte duurzame activiteit te maken: lokale en seizoensgebonden groenten en fruit, geteeld met respect voor boeren natuur en zonder voedselverspilling.
• Prik een datum en maak een planning op: wie doet wat?
• Maak een lijst van wat je nodig hebt. Denk zeker aan borden, bestek, een plek om af te wassen en potjes voor eventuele overschotten.
• Focus op de leuke sfeer en de gezelligheid van het evenement om iedereen enthousiast te maken voor lekkere gerechtjes. Blijf weg van het belerende.

• Zorg voor aangepaste communicatie naar ouders, leerlingen en het schoolteam.
• Wees je bewust van vooroordelen die rond vegetarische en veganistische voeding bestaan. Leg hier dus ook niet té veel nadruk op in de communicatie.
• Zorg voor een positieve boodschap! Vermijd de nadruk op wat er niet meer zal zijn en focus op wat er wél zal zijn (namelijk een nieuw lekker, gezond en duurzaam aanbod!)
• Leg uit waarom de school gezonde en duurzame voeding zo belangrijk vindt en waarom meer plantaardige voeding binnen dit kader past.

• Check EVA vzw voor receptjes, affiches over Donderdag Veggiedag, …
• Ontdek leuke recepten voor wraps op Lean and Green kids.
• Hier lees je alles over onze voeding en klimaatsverandering (Engelstalig)
• Probeer Try Vegan November, leer nieuwe smaken kennen en ontdek hoe eenvoudig het is om minder dierlijke producten te eten.