School Food System: op Vlaams niveau

Een stakeholderanalyse leerde ons dat we om het meeste impact te creëren best focussen op: samenwerking met de verschillende departementen van de Vlaamse Overheid en de spelers die gelinkt zijn met de Vlaamse Overheid, zoals MOS (Milieuzorg op School) en het Vlaams Instituut Gezond Leven. Daarnaast willen we ook nauw samenwerken en afstemmen met bepaalde koplopers, bedrijven en organisaties die de vlucht vooruit willen nemen; en tenslotte brengen we gelijksoortige spelers samen rond de tafel in werkgroepen en lerende netwerken.

Binnen het Vlaams beleid zijn er zeker al stappen gezet.

• Eind 2016 lanceerde Hilde Crevits, toenmalig Vlaams minister van Onderwijs, het actieplan “Hoog tijd voor geZONtijd” ter versterking van het gezondheidsbeleid van scholen. Voeding en beweging staan centraal in dit actieplan.

• Eveneens eind 2016 stelde Jo Vandeurzen, toenmalig Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, tijdens de Gezondheidsconferentie zijn strategisch plan voor dat ervoor moet zorgen dat Vlamingen in 2025 gezonder leven. Hierbij werd aangegeven dat bepaalde settings zoals de onderwijsomgeving zich bij uitstek lenen om aan gezondheidsbevordering te doen.

• In september 2017 heeft het Vlaams Instituut Gezond Leven de nieuwe voedingsdriehoek gelanceerd, waar verschillende aspecten van duurzame voeding ook worden uitgelicht.

• Eind 2017 ontwikkelde het Vlaams Instituut Gezond Leven, samen met het departement Onderwijs van de Vlaamse Overheid de schoolmaaltijdengids, met richtlijnen voor Vlaamse scholen voor gezonde en duurzame schoolmaaltijden.

• En sinds september 2018 is het, in het kader van leerlingenbegeleiding, ook aangewezen voor scholen om een gezondheidsbeleid op school te hebben.

Deze ontwikkelingen bieden een boeiend kader waarbinnen we bepaalde initiatieven kunnen opzetten, maar ze omvatten helaas geen actieplan om ook daadwerkelijk over te gaan tot een implementatie op het terrein. In het kader van GoodFood@School richten we daarom, samen met een aantal partners, werkgroepen op om bij te dragen aan de implementatie van deze plannen en om deze thematisch te verbreden naar gezond én duurzaam.

Hier dachten we samen met de grote retailers na over een gezamenlijk pre-competitief initiatief. Al snel was er animo om in te haken bij een initiatief van het Vlaams Instituut Gezond Leven. Zij wilden namelijk het Oog voor Lekkers programma (fruit op school) voor de lagere school opentrekken naar het secundair. Zo ontstond Snack&Chill. Leerlingen worden aangemoedigd om een hip winkeltje of snackbar te maken om groenten, fruit en water aan een klein prijsje te verkopen aan medeleerlingen. De retailers ondersteunen door bij te dragen aan de verdeling van het fruit en de producten voordelig aan de scholen te verkopen.

In deze werkgroep kwam al snel het plan naar voren om alle leermiddelen die er bestaan rond gezonde en duurzame voeding te bundelen. Er bestaat immers al heel erg veel, het is vooral moeilijk om als leerkracht het bos door de bomen te zien. KlasCement leek ons daarvoor het juiste instrument. Sinds 16 december 2019 vind je op de deelsite gezonde en duurzame voeding op KlasCement een selectie van de meest geschikte leermiddelen over gezonde en duurzame voeding en inspirerende tools om concreet met dit thema aan de slag te gaan op school. Op die manier kunnen leerkrachten en directies makkelijker de weg vinden in het gevarieerde aanbod van leermiddelen. Dit is een gezamenlijk initiatief van: MOS, Rikolto, GoodPlanet Belgium, Fairtrade Belgium, Vlaams Instituut Gezond Leven, NICE en Plattelandsklassen.

In de werkgroep ‘cateraars’ dachten we samen met de 7 grootste scholencateraars na over de grootste drempels en knelpunten voor scholen en voor cateraars om echt werk te kunnen maken van gezonde en duurzame voeding. Hier kwamen een aantal zaken uit de verschillende brainstorms en debatten.

• Eerst en vooral is er nood aan een soort van handleiding die het voor scholen makkelijker maakt om hun aanbestedingen op te stellen.

• Ten tweede is er nood aan een soort van communicatie-platform, een makkelijke, toegankelijke manier van communiceren, tussen de cateraar, de school, de ouders, de leerkrachten en de leerlingen. Alleen zo kan de school of de cateraar bepaalde keuzes verantwoorden, en kunnen leerlingen of ouders hun wensen delen met de cateraar of de school. Enkel een gedragen evolutie kan slagen.

• Ten derde is er nood aan een signaal vanuit het onderwijsveld dat het inderdaad wenselijk is om de ondergrens van de schoolmaaltijden wat betreft duurzaamheid en gezondheid omhoog te tillen.

Dit laatste aspect leek ons een goed startpunt om samen rond aan de slag te gaan. Dat resulteerde in april 2019 in de ondertekening van een charter door verschillende partijen: Minister van Onderwijs Crevits en Minister van Gezondheid Vandeurzen, tesamen met de betrokken cateraars, met UBC (Unie Belgische Cateraars), Horeca Vlaanderen, verschillende onderwijskoepels en ouderkoepels. De inhoud van het charter? Iedereen engageert zich om te streven naar gezondere, evenwichtigere en duurzamere schoolmaaltijden.

Tot zover de inspanningen die Rikolto op Vlaams en systemisch niveau al heeft opgevat.