Beter (w)eten op school?!

Over enkele dagen gaan de schoolpoorten opnieuw open en trekken kinderen en jongeren terug naar de schoolbanken. Niet alleen worden de hersenen er constant uitgedaagd met moeilijke rekensommen en wordt er bewogen op de speelplaatsen. Er worden ook knorrende maagjes gevuld. Maar wat als we de honger naar kennis en goed eten eens bij elkaar mixen om tot een nieuw recept te komen? Aan het woord is Annelies Smets, Coordinator SchoolFood4Change.

Het School Food 4 Change programma wil een gezonde en duurzame eetcultuur bevorderen bij zo'n 600.000 schoolkinderen en -jongeren in 12 EU-lidstaten. Om dit te realiseren ging Rikolto in zee met 32 partners over heel Europa en met financiering van de Europese Commissie.

Wat we al jaren doen met ons eigen programma GoodFood@School in Vlaanderen starten we nu ook op Europese schaal. Zo vergroten we niet alleen onze eigen impact maar leren we ook veel bij van anderen. We kunnen bijvoorbeeld leren van onze Zweedse en Deense partners die veel expertise rond duurzame openbare aanbestedingen hebben, terwijl onze partners in Slovakije en Tsjechië dan weer een sterk lessenpakket hebben ontwikkeld rond voeding.

Afgelopen maanden zaten wij samen om vorm te geven aan een aanpak om die de gezonde, duurzame, eetcultuur in én rond onze scholen te ontwikkelen. Die integrale aanpak wordt de Whole School Food Approach (WSFA) genoemd.

Integraal betekent dat duurzame voeding niet enkel in het lessenpakket thuishoort, maar verweven moet zijn in alles wat zich afspeelt binnen én buiten de schoolmuren. Vaak heersen er op school nog dubbele standaarden. Denk bijvoorbeeld aan een leerkracht die de impact van overmatige vleesconsumptie aankaart, maar op de school worden geen vegetarische opties voorzien in de refter. Dat voelt dubbel en kan beter! Voeding verdient een centrale plaats in het hele schoolgebeuren. Met onze Whole School Food Approach hebben we een methode om gezonde en duurzame voeding in de refter, op de speelplaats, in het klaslokaal en zelfs tot bij de ouders en de omgeving rond de school te krijgen.

Dit soort aanpak is niet nieuw, maar het vernieuwende is dat wij samen met de Europese partners dit gaan toepassen voor voeding. Het uiteindelijke doel is een systeemverandering veroorzaken. We willen dat jongeren zelf gaan kiezen voor voeding die gezond is voor henzelf én de planeet. Dit niet kortstondig maar voor de rest van hun leven.

Dit programma staat volledig in lijn met de visie en missie van Rikolto. Gezonde, duurzame voeding voor iedereen beschikbaar maken - nu en in de toekomst. In de Europese Unie kunnen 33 miljoen mensen zich slecht éénmaal om de twee dagen een kwaliteitsmaaltijd veroorloven. Dat is ongeveer 3x de gehele Belgische bevolking die de toegang tot gezonde en duurzame voeding ontzegd wordt!

Voedselzekerheid is binnen WSFA enorm belangrijk. Een gezonde maaltijd is cruciaal voor kinderen om de dag door te komen: spelen, concentreren en leren lukt niet op een lege maag. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie lijdt ongeveer 20% van de schoolgaande jeugd in Europa aan obesitas of overgewicht door het gebrek aan kwaliteitsvolle maaltijden. De curve vlakt ook niet af, integendeel. Dat ongezonde voeding een negatieve impact heeft op het fysiek welzijn weten veel mensen, maar vaak wordt vergeten dat het ook een invloed heeft op het mentaal welzijn – waaronder het concentratievermogen van schoolkinderen. Kwetsbare kinderen lopen meer risico om die kwaliteitsmaaltijden te missen, waardoor de ongelijkheid met hun leeftijdsgenoten verder wordt uitgediept.

Met Rikolto hebben we binnen onze pilootprojecten voor GoodFood@School gevraagd aan ouders om niet enkel te betalen voor de warme maaltijden van de eigen kinderen, maar ook een vrije bijdrage te leveren voor kinderen uit sociaal-kwetsbare gezinnen. Met succes! Een mooie praktische invulling van WFSA.

Om een systeemverandering te veroorzaken moet je bij een grote groep een bewustzijn ontwikkelen. In scholen komen verschillende actoren met elkaar in contact. Je hebt de leerlingen en leerkrachten enerzijds, maar ook de keukenteams, leveranciers, ouders, winkels in de buurt van de school, landbouwers en ga zo maar door. De schoolomgeving kan daardoor gezien worden al een startpunt en katalysator voor duurzame verandering. Dankzij de leerplicht is de school een plaats waar we alle kinderen, zonder onderscheid, kunnen bereiken. Daarenboven zijn kinderen de consumenten en producenten van de toekomst.

De uiteindelijke droom is dat de duurzaamheidscriteria vooropgesteld in WFSA worden opgenomen door nationale, Europese en zelfs internationale beleidsmakers om ervoor te zorgen dat gezond en duurzaam geen optie, maar een must is. De 600.000 leerlingen die we nu bereiken zijn nog maar het begin. Zij moeten hun stem gehoord zien zodat ze dat verantwoordelijkheidsgevoel verder kunnen ontwikkelen en uitdragen. Die boost van zelfvertrouwen en eigenaarschap maakt van hen de changemakers van Europa. De jongeren van vandaag zijn de bewuste, geëngageerde volwassenen van morgen.