De verborgen slachtoffers van gesloten scholen

Door de corona-pandemie sloten scholen over de hele wereld de deuren. Dit zorgt in de eerste plaats voor ongerustheid over de educatieve gevolgen ervan. Maar wereldwijd treffen de maatregelen kinderen en jongeren ook op een andere manier: het sluiten van de scholen betekent ook het wegvallen van de schoolmaaltijden. Dit is een enorme klap voor miljoenen families die voor hun financiële middelen en de gezondheid van hun kinderen afhankelijk zijn van deze maaltijden. Gelukkig schieten vele overheden, organisaties en burgers in actie om ook op dit probleem een antwoord te bieden.

Op welke manieren kunnen leerkrachten les geven vanop afstand? Kan alle leerstof nog gegeven worden? En hoe zorgen we ervoor dat bepaalde groepen leerlingen niet (verder) achterop geraken? Voor deze en vele andere belangrijke educatieve vragen zoeken scholen van over de hele wereld momenteel antwoorden. Maar leerlingen en studenten die niet langer naar school kunnen, missen naast de (niet-virtuele) lessen ook de schoolmaaltijden die in heel wat scholen worden aangeboden. Voor een groot aantal kinderen, jongeren en gezinnen heeft dit een enorme impact.

In bijna 200 landen geldt ten gevolge van de pandemie een nationale of regionale sluiting van de scholen. In nog vele andere landen worden scholen op regionaal of lokaal initiatief gesloten. Ook 52 landen waar het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties gratis schoolmaaltijden voorziet, zijn al getroffen door de scholensluitingen. 1.5 miljard, of meer dan de helft van alle schoolgaande kinderen wereldwijd kan als gevolg van de pandemie-maatregelen niet naar school. De Verenigde Naties berekenden dat meer dan 350 miljoen van hen hierdoor mogelijks onvoldoende toegang tot voeding hebben. De maaltijden die zij normaal op scholen krijgen – gratis of aan een sociaal tarief – vormen voor vele kinderen een belangrijke bron van voeding. Voor sommige leerlingen is het zelfs hun belangrijkste, gezondste of enige maaltijd van de dag. Bovendien helpen de schoolmaaltijden gezinnen om financieel het hoofd boven water te houden.

Bekijk de meest actuele kaart van het Wereldvoedselprogramma hier.

Gelukkig blijven heel wat overheden, scholen, organisaties en burgers niet bij de pakken zitten. In Bonaire, bijvoorbeeld, werkt de overheid aan een plan om gezinnen in nood van eten te voorzien, maar de organisatie Stichting van Voedsel besloot daar niet op te wachten en ging zelf meteen aan de slag om op wekelijkse basis voedingspakketten bij de leerlingen thuis te bezorgen. In Honduras springen leerkrachten op hun motorfietsen om voedingspakketten tot bij hun leerlingen te brengen. In de Verenigde Staten, waar volgens de School Nutrition Association dagelijks 22 miljoen leerlingen en studenten afhankelijk zijn van de schoollunches, kunnen staten een Summer Food Service Program inschakelen om maaltijden bij de leerlingen te leveren. En in het Afrikaanse Kaapverdië kondigde de overheid voedselondersteuning aan voor gezinnen met een laag inkomen en kinderen die afhankelijk waren van schoolmaaltijdenprogramma’s.

Voorbeelden van acties vinden we ook dichter bij huis. In Franse steden zoals Marseille en Parijs besloten de burgemeesters om de gezinnen van leerlingen die normaal aan verlaagde tarieven in de schoolkantines eten financieel bij te staan gedurende de lockdown. Nog een Europees voorbeeld is het Verenigd Koninkrijk. Daar werd een nationaal systeem opgezet waarbij gezinnen vouchers voor supermarkten kunnen krijgen in plaats van de gratis schoolmaaltijden. Ook in België steken mensen de handen uit de mouwen om de meest kwetsbare gezinnen te blijven voorzien. Zo schakelde de Leuvense vzw de RuimteVaart over van haar sociaal restaurant naar sociale afhaalmaaltijden. En dat is broodnodig, zo getuigen ze in dit artikel.

Zoals ook de Verenigde Naties en Human Rights Watch benadrukken, is het dus van groot belang dat er aandacht is voor de kinderen en gezinnen die het nu zonder schoolmaaltijden moeten stellen en moeten we wereldwijd op zoek naar alternatieven. Tegelijkertijd bevestigt de pandemie nogmaals hoe belangrijk deze schoolmaaltijden zijn en hoe belangrijk het ook is dat deze voedzaam zijn. Het gaat niet enkel over het vullen van buiken, maar ook over het voorzien van alle nodige voedingsstoffen voor een gezond en actief leven. Het belang van een voedselsysteem dat voor iedereen en overal voldoende en gezonde voeding garandeert, wordt ook hier duidelijk.

Al langer overtuigd van de noodzaak ervan, zet ook Rikolto actief in op gezonde, duurzame en betaalbare schoolmaaltijden wereldwijd. Zo doen we er in België alles aan om impactvolle projecten zoals de gezonde schoolmaaltijden in Antwerpen mee in goede banen te leiden. Daarnaast blijven we met GoodFood@School ook werken aan onze ambitieuze doelstelling: in alle Vlaamse scholen een gezond en duurzaam voedingsbeleid. Maar ook buiten België, bijvoorbeeld in Solo, Indonesië, werken we mee aan gezonde en toegankelijke voeding voor de leerlingen.