GoodFood@School: Ontbijtbarretjes in Pee&Nel

In het najaar van 2021 lanceerden Rikolto en Stad Leuven de projectoproep GoodFood@School, waarbij Leuvense basisscholen hun eigen project rond gezonde, toegankelijke voeding mochten indienen. Zes projecten werden goedgekeurd en startten eind januari op, met steun van Stad Leuven. Onder hen Pee&Nel, waar ze van start gingen met ontbijtkarretjes, gevuld met gezonde voeding. Directeur Annick Tricot staat ons te woord.

Waar gaat jullie project juist over?

Dit project is er gekomen naar aanleiding van een bevraging die werd gedaan bij de leerlingen rond het ontbijt. Daaruit kwamen schrijnende resultaten. Zo kwam 40% van de leerlingen zonder ontbijt of na een ongezond ontbijt naar school. Daar wilden we dus iets aan doen. Toen we de projectoproep GoodFood@School zagen verschijnen, grepen we de koe bij de horens.

De hoofddoelstelling van ons project is: zorgen dat kinderen met een gevulde maag in de klas zitten. En als het kan graag met een gezond aanbod. Zo willen we de concentratie van de kinderen verhogen en hen energie geven voor de dag. Na wat denkwerk kwamen we bij het concept van het ontbijtbarretje. Dit is een mobiel karretje dat bij de ingang van elke klas staat.

Om een aanbod te hebben voor deze ontbijtbarretjes bekeken we in de buurt wat er allemaal was: bakkers, grootwarenhuizen, buurtwinkels, … En toen kwamen we uit bij Poverello. Zij waren heel blij dat de vraag om gezonde voeding te leveren aan de school er kwam omdat ze toch heel vaak met voedseloverschotten zitten en dit ook buiten Leuven moeten leveren. Ze zijn blij dat de voedingswaren nu naar kinderen uit de buurt kunnen gaan.

Kwam er praktisch veel bij kijken?

Het vroeg in het begin toch het nodige denkwerk. Hoe organiseer je dit zonder te stigmatiseren .We kwamen al snel uit tot de conclusie dat de ontbijtbarretjes voor iedereen toegankelijk moeten zijn. We kochten met het budget van het project het nodige materiaal aan. Natuurlijk moesten we ook nadenken over het aanbod zelf. Zo zijn we gegaan voor zaken die individueel verpakt zijn en waar geen snij- of schilwerk aan te pas komt. Het aanbod dat Poverello meestal voor ons heeft zijn: veel vers fruit, verschillende soorten yoghurt en verse kaas, graanrepen, puntkaasjes, zakjes met noten, zaden en rozijnen, potjes met fruitmoes, kerstomaten, … Het zal zelden of nooit snoep zijn of iets met veel chocolade in. We hebben ook de gezondheidscoach van de school erbij betrokken om ervoor te zorgen dat het aanbod zeker gezond en voedzaam is.

Tussen half 9 en kwart voor 9 ’ s morgens komen de kindjes aan en mogen ze iets nemen van de ontbijtkar. De klastitularissen moeten zorgen dat het karretje er altijd staat. Elk kind mag daar iets van nemen. Om 10u wordt alles wat koel moet staan terug naar de frigo gebracht door de keukenmedewerker. Wat niet bederfbaar is zoals fruit, noten, graanrepen, … blijft de hele dag op de karretjes liggen zodat kinderen die er nood aan hebben er nog steeds iets van kunnen nemen. Het wordt op een correcte manier gebruikt. Niemand merkt het als iemand niet of onvoldoende eten bij heeft omdat er nu een aanbod op school is dat voor iedereen toegankelijk is.

Poverello levert nu 1x per week. In het begin was dat 2x per week maar dat was veel te veel en kregen we niet gestockeerd. Poverello zet alles af aan het onthaal waarna het door de keukenmedewerker in de frigo wordt gezet. De Kettekeet, de kinderwerking van de buurt, en Kinderkuren, de opvangdienst van de stad, worden hier ook bij betrokken. Sommige kinderen zijn al vanaf 7u op school en blijven tot 18u in de opvang of bij de kinderwerking wat er natuurlijk soms ook voor zorgt dat kinderen honger hebben. Zowel Kettekeet als Kinderkuren hebben toegang tot de voedingsmiddelen zodat geen enkel kind, op geen enkel moment van de dag , honger moet lijden.

Is (toegankelijke, gezonde, duurzame, …) voeding een belangrijk thema bij jullie op school?

In het verleden gaven we warme maaltijden van Sodexo. Toen Isabelle (de andere trekker van het project) en ik hier 7 jaar geleden begonnen te werken, zagen we toch wel een aantal vreemde brooddozen binnenkomen. Koude pizza, koude hamburger met frieten, … Echt heel ongezond. We hebben toen een aantal ludieke acties gedaan waarbij leerkrachten verkleed als banaan en wortel aan de schoolpoort gingen staan, de voedingsdriehoek uitlegden aan de ouders, vertelden wat een gezonde brooddoos inhoudt, … Dat heeft geholpen want bij de kleuters zien we nu meestal wel mooie brooddozen. Bij de oudere kindjes, die vaak zelf hun brooddoos maken, is er zeker nog verbetering mogelijk. We zien er al wel een hele evolutie in We werken elk jaar en in elke klas rond gezonde voeding tijdens de lessen W.O.

Ouders tekenen ook massaal in voor het “fruit op school project”. Voor 7 euro per schooljaar krijgt elk kind elke week een stuk fruit of groente.. Voeding is natuurlijk ook heel cultuurgebonden. Boterhammen eten is niet courant in bepaalde culturen dus sommige kindjes krijgen koude rijst mee, en dat vinden wij helemaal prima.

Hoe ervaren de leerlingen en leerkrachten dit project?

Sommige leerkrachten waren bang dat ouders geen tussendoortjes van thuis meer gingen meegeven omdat er toch een aanbod op school is, maar die bezorgdheid was onterecht. We hebben bij de start van het project een briefje met pictogrammen aan de ouders meegegeven met alle info.

Het is trouwens zeker niet enkel bij kansarme gezinnen dat kindjes naar school komen zonder ontbijt, er zijn ook gezinnen waar er te weinig tijd is in de ochtend, die niet tijdig georganiseerd raken. Voor de kleuterleerkrachten was het een beetje moeilijker, omdat die kindjes niet zo snel eten. Zij geven dan in het begin van de dag een boterham uit de brooddoos. De rest van de dag geven ze iets van het karretje. We evalueren alles goed op personeelsvergaderingen dus voor alles wordt een oplossing gezocht en gevonden en ondertussen is het ontbijtkarretje volledig geïntegreerd in de schoolwerking.

Leerlingen vinden het een leuk initiatief. We hebben ook echt goed uitgelegd aan hen waarom we dit project gestart zijn. Concentratie en energie op school hebben we als insteek gebruikt om leerlingen enthousiast te maken en hen hierin mee te nemen.

Wat is cruciaal om het project te doen slagen?

Het project moet schoolgedragen zijn. Leerkrachten moeten mee zijn met de visie en het verhaal. Ze zien nu allemaal wel dat er nood is en daar gaan ze dan graag een extraatje voor doen.

Hoe zien jullie de toekomst als je mag dromen?

Ik kijk wel op naar wat er in Antwerpen aan het gebeuren is rond de schoolmaaltijden, waar elk kind een gratis gezonde maaltijd krijgt aangeboden. Ik ben benieuwd welke rol stad Leuven in dit verhaal gaat nemen in de toekomst. Mijn droom is “ geen kinderen met honger op de klasbanken” Maar het blijft natuurlijk super belangrijk dat er naast voeding ook mankracht geregeld wordt om dit te doen. Ik zou ook al heel blij zijn als er extra fruit gratis kan worden aangeboden. En verder gaan we natuurlijk voortdoen met wat we bezig zijn. De ontbijtbarretjes gaan sowieso blijven bestaan, daarvoor is het een te groot succes :)