Steden zetten toegankelijke schoolmaaltijden op de agenda

Op 15 december organiseerde GoodFood@School een belangrijke uitwisseling tussen verschillende steden. De deelnemende steden waren Antwerpen, Leuven, Gent, Brugge en Oostende. Ook Hasselt heeft interesse om actief deel te nemen in de toekomst. Al deze steden beseffen goed welke impact je kan hebben als je als stad je schouders zet onder toegankelijke schoolmaaltijden. Ze zijn er in meer of mindere mate al mee bezig in hun stad of hebben de intentie om er op in te zetten. Tijdens dit overleg deelden de verschillende steden hun ervaringen en benoemden kansen en drempels. Een inspirerend moment, dat veel hoop geeft voor de toekomst.

Impact? Met schoolmaaltijden? In België is de maaltijd, meestal, namelijk geen argument om al dan niet naar school te gaan. We zijn op dat vlak gezegend met een inclusief schoolsysteem. Maar niet elk kind beschikt over dezelfde omstandigheden om daar ten volle gebruik van te kunnen maken.

Kinderen brengen heel wat tijd door op school. Een groot deel van de Vlaamse kinderen nuttigt ook een of meerdere maaltijden op school. Wat ze daar eten bepaalt voor een belangrijk deel welke en hoeveel voedingsstoffen ze innemen. Toegang tot gezonde en duurzame voeding is sowieso ongelijk verdeeld. Zeker voor kinderen uit gezinnen in armoede blijkt een gezond dieet geen evidentie. Er is dus veel te winnen door in te zetten op gezonde, duurzame en vooral toegankelijke schoolmaaltijden, niet enkel voor kwetsbare groepen, maar daar is de winst wel het grootst.

In Vlaanderen groeit 14% van de kinderen op in kansarmoede. 14% van de kinderen waar die toegang tot goede voeding verre van gegarandeerd is. Dit komt ook tot uiting in de gezondheidscijfers. Kinderen die opgroeien in kansarmoede hebben dubbel zo vaak overgewicht, dan kinderen die opgroeien in kansrijke gezinnen. Dubbel zo vaak. Daarnaast en eens zo belangrijk heeft gezonde voeding ook veel impact op het mentaal vlak zoals het goed in je vel voelen en concentratie.

Antwerpen

Antwerpen schakelt een versnelling hoger in de strijd om gezonde en betaalbare maaltijden in het onderwijs. Ze hebben hiervoor 40 miljoen euro vrijgemaakt voor de lopende beleidsperiode om te werken rond schoolmaaltijden. Er wordt in deze fase gekeken wat mogelijk is om op een zo efficiënt mogelijke manier kinderen toegang te geven tot gezonde voeding. Het is geen gratis-verhaal, dat is niet haalbaar. Kinderen van ouders die het financieel moeilijk hebben moeten wel kunnen rekenen op hulp. Het project 'de smakelijke scholen' zit momenteel in de pilootfase. Verschillende scenario’s worden uitgetest om vervolgens te beslissen welk scenario het beste werkt op de lange termijn. Dit project wordt bijgestaan door de School Food Council, waarbij de stad Antwerpen en Rikolto werken aan gezonde en duurzame voeding op school.

Gent

Gent heeft een heel aantal initiatieven lopen. Het stedelijk onderwijs verdeelt bijvoorbeeld 4500 maaltijden per dag. Gezinnen uit bepaalde inkomensschalen krijgen 25% korting. Zelfs kwijtschelding en vrijstelling zijn mogelijk na sociaal overleg. Het project ‘Kinderen eerst’ ondersteunt scholen in de strijd tegen kansarmoede. Het OCMW komt op de school waardoor jongeren en ouders de weg sneller vinden naar hulpverlening. En het OCMW is ook gestart met een pilootproject rond betaalbare, duurzame en gezonde maaltijden in kleuterscholen: gelijke kansen van bij de start! Gent heeft ook een School Food Council waar de verschillende spelers en initiatieven met elkaar verbonden worden.

Leuven

Ook in Leuven staan toegankelijke schoolmaaltijden hoog op de agenda, zo blijkt uit de beleidsnota van de stad. Ook binnen Scholen2030 is dit een belangrijk werkpunt binnen het thema voeding, dat actief wordt aangepakt in de School Food Council. Heel wat Leuvense organisaties steken de koppen bij elkaar om werk te maken van dit thema. De stad Leuven plant alvast enkele proefprojecten op te zetten vanaf september.

Oostende

Oostende is partner in het FoodShift 2030 project. Dit Europees project lanceert met 31 partners uit 11 landen een ambitieuze omwenteling in de manier waarop we met voedsel omgaan. Binnen de voedselstrategie Oostende Oogst wordt er ook structureel gewerkt op schoolmaaltijden.

Brugge

In Brugge start in februari 2021 een School Food Council in samenwerking met Rikolto. Brugge Smaakt, de voedselstrategie van Brugge bevat ook een belangrijk luik over het binnenbrengen van gezonde, duurzame maaltijden op school. De cel Sociaal Beleid neemt ook deel aan de Council omdat het toegankelijk maken van gezonde, duurzame schoolmaaltijden voor kwetsbare groepen een belangrijke focus is voor Brugge.

Als je als stad werk wilt maken van soortgelijke initiatieven, leerden we alvast dat projecten best voldoen aan een aantal criteria zoals:

• Een duurzaam en blijvend initiatief.

• Het is financieel haalbaar, ook op lange termijn.

• De focus ligt op gezond en kwalitatief met als belangrijk aandachtspunt duurzame keuzes (zie zes criteria van duurzame voeding).

• Een flexibel aanbod, voor elke school wat wils.

• Er wordt niet gestigmatiseerd.

• Samenwerken en verderbouwen op wat er al is.

De hoofdconclusie is het belang van uitwisseling. Er is veel ervaring binnen de verschillende steden en we moeten het warm water niet opnieuw uitvinden. Ervaringen uit de ene stad, kan een andere stad weer helpen om hun beleid vorm te geven en vice versa. De nood en de goesting om op regelmatige basis verder uit te wisselen is meer dan voelbaar.

Belangrijke thema’s die de volgende keren aan bod zullen komen zijn:

• De sociale correctie: Kunnen de sterkste schouders de minder sterke ondersteunen? Zijn er andere modellen die een financieel duurzaam antwoord bieden op het financiële vraagstuk?

• De rol van de Vlaamse Overheid: op welke manier kan de Vlaamse Overheid de initiatieven van de steden en de scholen ondersteunen? Kunnen wij concrete wensen en aanbevelingen aanreiken om dit verhaal kracht bij te zetten?

• Welk type pilootprojecten hebben het meeste impact? Een aandachtspunt hierbij is de ontzorging van scholen. De initiatieven van de stad moeten als oplossing aangevoeld worden en geen extra werk creëren.

• De geleerde lessen, good practices, handige instrumenten en studies zullen we alvast delen in een toolbox, die Rikolto zal beheren.

In deze eerste uitwisseling was de energie om hier werk te maken overduidelijk. Samen kunnen we de gewenste impact bereiken en één ding was zeker. We waren nog niet uitgepraat!