Actiefiche afvalmeting

Aan de slag rond voedselverspilling

In alle Vlaamse scholen een gezond en duurzaam voedingsbeleid tegen 2021. Dat is de doelstelling van GoodFood@School. Kiezen voor een afvalmeting om op die manier voedselverspilling op school tegen te gaan is een van de tien engagementen uit het (GoodFood@School Charter) die jij kan aangaan op weg naar een gezond en duurzaam voedingsbeleid op jouw school.

Waarom een afvalmeting?

Voedselverspilling is een groot probleem op veel vlakken:

  • Vanuit milieuoogpunt: een onverantwoord gebruik van grondstoffen.
  • Vanuit ethisch oogpunt: een gebrek aan eerbied voor voeding.
  • Vanuit economisch standpunt: nutteloze energie en geld om het voedsel van boer tot bord te produceren én meer afval om te verwerken.

Een onderzoek van Leefmilieu Brussel toonde aan dat er in de Brusselse scholen zo'n 6 à 7 kg eten verspild wordt per leerling, per jaar. Door voedselverspilling in de schoolrefter aan te pakken, kan je dus heel wat voeding redden. Maar voordat je oplossingen kan bedenken, moet je het probleem eerst goed begrijpen. Een afvalmeting is een handige manier om in kaart te brengen hoeveel er van welke voeding wordt verspild. Het vormt de eerste stap naar acties tegen voedselverspilling.

Niet vergeten

Om een volledig en correct beeld te krijgen van de voedselverspilling, dienen niet enkel de voedselresten van de leerlingen gemeten te worden. Ook de overschotten uit de keuken worden best meegenomen in de meting.

Zo ga je te werk

Bereid je voor:

  • Richt een werkgroepje op voor je aan de slag gaat met de afvalmeting. Die kan bestaan uit leerlingen, leerkrachten en keukenpersoneel. Het is belangrijk die laatste groep te betrekken bij je actie en de bedoeling erachter te verduidelijken. Zo voorkom je bijvoorbeeld dat het keukenpersoneel de actie ziet als een kritiek op hun werk.

  • Je kan de meting één dag organiseren, maar het is beter om het een week lang elke dag te doen. Je zal merken dat er op dag één heel onwennig wordt gereageerd door de leerlingen. Doe je het langer, dan merk je ook al dat leerlingen hun gedrag aanpassen.

  • De afvalmeting werkt het best als je die niet op voorhand aankondigt. Anders anticiperen leerlingen er al onmiddellijk op, zodat de resultaten van de eerste meting niet representatief zijn.

Tip

Hoe vaker je de afvalmeting herhaalt, hoe groter de impact. Je kan de cijfers van de metingen vergelijken en zien of er al verschillen te merken zijn. Maar kijk ook wat haalbaar is. Elke meting is goed.

Wat na de afvalmeting?

  • Wat leer je uit de cijfers uit je afvalmeting? Ga met je werkgroep na welke ingrepen er mogelijk zijn om de verspilling te reduceren. Wordt er bijvoorbeeld veel vlees weggegooid? Dan kan je halve stukken aanbieden. Gaat er veel saus verloren? Vaak wordt die opgeschept door het keukenpersoneel, als leerlingen ze zelf opscheppen gaat er meestal minder verloren.

  • Enkele andere tips die kunnen zorgen voor de vermindering van voedselverspilling: maak steeds een goede inschatting van het aantal leerlingen dat zal eten (door ze te laten bestellen of door een schatting te maken op basis van afname in het verleden) om overproductie te vermijden, voorzie voldoende tijd zodat iedereen op zijn gemak kan genieten van het eten, richt een menucommissie met leerlingen op, zorg voor een gezellige plek om te eten, zorg dat het keukenpersoneel dat opschept ook betrokken is, bekijk de portiegroottes, …

  • Is er een vak 'Voeding' op school? Misschien kan je de leerlingen een les geven rond koken met restjes.

Tip

Tip

Vraag aan de leerlingen tijdens de afvalmeting waarom ze iets weggooien. Hun antwoorden zetten je op weg om oplossingen te bedenken.

Wat heb je nodig?

  • Doorzichtige bakken of vuilniszakken om het afval in te verzamelen. Elke bak of zak dient voor een bepaald component. Je kan bijvoorbeeld bakken maken voor: proteïne (vlees, vis, vegetarisch alternatief), koolhydraten (aardappelen, pasta, rijst), warme groenten, salade/rauwkost, saus en soep.

  • Visuals: je plakt foto's op de bakken, zodat duidelijk is wat waarin komt.

  • Hulp: Elke dag van de meting heb je twee begeleiders nodig bij de afvalbakken om alles in goede banen te leiden. Dat kunnen leerkrachten, leerlingen, directie of keukenpersoneel zijn.

  • Na de lunch worden de bakken/zakken gewogen en worden de resultaten genoteerd. Vergeet niet om ook de voedseloverschotten uit de keuken te wegen!

Communiceer:

Na de meetperiode communiceer je de resultaten. Je kan bijvoorbeeld het bedrag berekenen dat in de vuilnisbak is beland.

  • Betrek de leerlingen: Via Smartschool met een poster op de landingspagina, maar even goed door communicatie op school: met staanders, posters of een powerpointpresentatie in de refter bijvoorbeeld. Je kan bijvoorbeeld het bedrag dat in de vuilbak belandde vertalen naar hun leefwereld (zoveel smartphones, tickets voor Werchter,…).

  • Betrek de directie.

  • Betrek de leerkrachten: Misschien kunnen ze tijdens hun les in gesprek gaan met de leerlingen over voedselverspilling. Het is belangrijk om niet met het vingertje te wijzen, maar te focussen op de mogelijkheden van wat je met voedselresten nog kan doen.

  • Hou de ouders op de hoogte : Plaats een leuke poster op de algemene pagina van Smartschool. Eventueel kan je hier ook communiceren over voedselverspilling in het algemeen.

  • Deel je resultaten met het keukenpersoneel: Communiceer de resultaten van de afvalmeting, zodat jullie samen naar oplossingen kunnen zoeken.

Tip

In veel leraarskamers worden wekelijks heel wat liters koffie gedronken, en nog veel meer liters gezet. Wist je dat voor één kopje koffie wel 130 liter water nodig is? Dat is een bad vol water! Ga eens na hoeveel koffie er bij jullie op één week tijd wordt weggegoten en hoe jullie dit (indien nodig) kunnen verminderen.

Interessante links:

FoodWIN: Organisatie die Europese steden en bedrijven helpt bij het beperken van voedselafval. Bekijk zeker de opname van deze webinar met uitleg over wat je in een grootkeuken allemaal kan doen om voedselverspilling aan te pakken.

Too Good To Go: Organisatie die via een app de dagelijkse overschotten van winkels als goedkope verrassingspakketten aanbiedt aan gebruikers van de app.

HERW!N: Belangenvereniging voor sociale circulaire ondernemers.

Tip

Tip

GoodFood@School-pilootschool Technisch Instituut Heilige Familie in Brugge ging voor en organiseerde een afvalmeting.

Ontdek hoe dat in zijn werk ging